КРнын Акыйкатчысы (Омбудсмени) Джамиля Джаманбаева жана Бириккен улуттар уюмунун (БУУ) Туруктуу координатору Антье Граве, ошондой эле БУУнун Борбор Азиядагы адам укуктары боюнча аймактык өкүлүнүн убактылуу милдетин аткаруучу Фабио Пиана жолугушуу өткөрүштү.
Тараптар адам укуктары жаатындагы кызматташтыкты чыңдоону талкуулашты, БУУнун адам укуктары боюнча механизмдери менен өз ара аркеттенишүүнүн биргелешкен кадамдарын белгилешти.
Антье Граве Джамиля Джаманбаеваны кызматка дайындалышы менен куттуктады жана Акыйкатчы институту менен кызматташтыкты улантарына ишенимин билдирди.
Ал БУУнун системасы Кыргызстанда Акыйкатчы жана анын институту менен кызматташтыкты улантууга, анын ичинде “Акыйкатчы жөнүндө” долбоор боюнча техникалык сунуштамаларды берүүгө ниеттенип жатканын белгилеп өттү.
“Быйыл адам укуктары боюнча Жалпы декларациянын 75 жылдыгын майрамдоо-бизге биргелешкен демилгелер менен иш-чараларда Кыргыз Республикасында адам укуктарын ишке ашыруу реалдуулук болуш үчүн адам укуктарынын универсалдуулугун илгерилетүү жана жарандык мейкиндикти кеңейтиш үчүн уникалдуу кызматташууну бермекчи”,-деп кошумчалады Фабио Пиана.
Джамиля Джаманбаева Акыйкатчы институту улуттук укук коргоо органы катары Бириккен Улуттар Уюму жана анын түзүмдүк бөлүктөрү менен мындан аркы тыгыз кызматташтыкка кызыкдар экенин белгилеп өттү.
«Ошондой эле мен жеке өзүм буга чейин талкууланган маселелер боюнча диалогдордун улантылышына кызыкдармын. Негизинен бул жерде Акыйкатчы жөнүндө конституциялык мыйзам долбоорун эл аралык - Париж, Белград жана Венеция принциптеринин талаптарына ылайык демилгелөө жөнүндө маселе да бар. Акыйкатчынын аппаратында документтин өзү иштелип чыкты, долбоор укуктук экспертиза процедурасынан өтүп жатат. Милдеттүү түрдө процедуралык консультация, коомдук талкуу жүргүзүлөт, техникалык рекомендациялар маселеси боюнча сиздер колдоо көрсөтсөңүздөр биз ыраазычылыкта болобуз”,-деп айтты Джамиля Джаманбаева.
Акыйкатчы аталган мыйзам кабыл алынгандан кийин милдеттүү түрдө Акыйкатчы институтунун «А» макамындагы аккредитациясы боюнча маселени демилгелей турганын баса белгиледи.
«Мен бул маселеде сиздердин көмөк негизги болот деп эсептейм. Мындан тышкары Акыйкатчы институту Бириккен улуттар уюмунун адам укуктары боюнча механизмдери менен өз аракеттенишүүгө өзгөчө көңүл бурат. Өлкөдөгү башкы укук коргоочу орган катары биздин ролубуз мониторингди, өлкө өзүнө алган милдеттерге жана сунуштамаларга парламенттик көзөмөлдүн аткарылышын камсыздоо жаатында маанилүү болмокчу. Дал ошондуктан мен, мисалы Универсалдуу мезгилүү баяндама (УМБ) жана Туруктуу өнүгүүнүн максаттары (ТӨМ) боюнча сунуштамалардын аткарылышы тууралуу мониторингде биргелешип маанилүү жыйынтыктарга жетишебиз деп эсептейм. Биздин институт баардык процесстерге активдүү катышат”.-деп белгилеп өттү Акыйкатчы.
Джамиля Джаманбаева институттун ишинин эң жогорку натыйжалуу болушун камсыздаш үчүн албетте анын өзүнүн өнүгүү стратегиясын кабыл алуу, институттун кызматкерлеринин потенциалын жогорулатуу зарыл экенин кошумчалады.
“Биз мамлекеттин адам укуктары боюнча борборазиялык хабы деп аталган имиджин сактоого жана бул үчүн эл аралык уюмдар менен гана эмес, жарандык коомчулук, башка өлкөлөрдөгү кесиптештерибиз менен ар тараптуу кызматташууга аракет кылабыз”,-деп айтты Акыйкатчы.
Бүгүн, 30-майда КРнын Акыйкатчысы (Омбудсмен) Джамиля Джаманбаева Россиянын Кыргызстандагы элчисинин кеңешчи-кичи элчиси Вадим Гусев менен жолугушту.
Тараптар Кыргызстан менен Россиянын жарандарынын укуктарын коргоо жаатындагы кызматташтыкты активдештирүүнү талкуулашты.
Вадим Гусев Джамиля Джаманбаевага анын КРнын Акыйкатчысы кызматына дайындалышына байланыштуу Россиянын Кыргызстандагы элчиси Николай Удовиченконун куттуктоосун да жолдоду.
“Элчи куттуктоосун жолдоду жана кызматташтыктын өнүгүүсү жемиштүү болот деген ишенимин билдирди. Ошондой эле сизди 12-июнда Бишкекте өткөрүлө турган Россиянын күнүн майрамдоого катышууга чакырды”,-деп билдирди Гусев.
Гусев Акыйкатчы укук коргоо жаатындагы ишмердүүлүгүн Кыргызстанда гана эмес, Евразия мейкиндигинде дагы күчтөндүрөт деген ишенимде экенин айтты.
Джамиля Джаманбаева Акыйкатчы институту активдүү диалогго ар дайым даяр экенин белгилеп өттү.
“Жарандардын укуктарын коргоону камсыздай турган конструктивдүү сүйлөшүүлөр үчүн ар дайым кубанычтабыз. Биз кызматташтыкты мындан ары чыңдаш үчүн конкреттүү макулдашууларга жетишебиз деп ишенем”,-деди КРнын Акыйкатчысы Россиянын күнүн майрамдоого байланыштуу чакырууга ыраазычылык билдирүү менен.
Бүгүн, 28-майда КРнын Акыйкатчы (Омбудсмен) институтунун кызматкерлери Бишкек шаарынын Ленин районунун №26 бир мандаттуу шайлоо округу боюнча КРнын Жогорку Кеңешинин депутатын шайлоого мониторинг жүргүзүп жатышат.
Мониторинг жүргүзүш үчүн буга чейин Акыйкатчы институтунда кызматкерлердин штабы түзүлгөн.
Кызматкерлер шайлоо участокторундагы шайлоонун жүрүшүнө байкоо салышууда.
Мониторинг Акыйкатчы институтунун аппараты тарабынан иштелип чыккан атайын анкета боюнча жүргүзүлүп жатат.
Жарандарды сурамжылоо алардын шайлоодогу укуктарынын сакталышы жөнүндөгү пикирлерин билүү максатында ишке ашырылууда.
Мониторингде кызматкерлер шайлоо учурунда майыптыгы бар жарандардын укуктарынын корголушуна өзгөчө көңүл буруп жатышат.
Мындан тышкары шайлоо участокторунун ичине мониторинг жүргүзө турган көчмө топ да уюштурулган. Саат 11.00дөгү маалымат боюнча алар эреже бузуулар катталган 11 шайлоо участокторунда болушту, эреже бузууларга байланыштуу жагдайлар жеринде чечилди.
1035-участкалык шайлоо комиссиясындагы (УШК) байкоочулардын айтымында, 15ке чукул шайлоочу эртең мененки саат 8ден 8.30га чейин монитор системасынан өтпөй добуш берүүгө кирип кетишкен. Байкоочулар аталган шайлоочулар тууралуу маалыматты көрүшкөн эмес.
УШКнын мүчөлөрүнүн маалыматына таянсак, алар дароо техникалык колдоого байланышып, системаны кайра иштетишкен, ошентсе да бюллетендер квитанциялар боюнча берилген.
1046-участокто байкоочулардын бири добуш берип жаткандардын паспортунун жеке маалыматын сүрөткө тартып алган.
Институттун кызматкерлери аталган эреже бузууну каттоого алышты жана УШКнын мүчөлөрүн жарандардын жашыруун добуш берүү укуктарынын камсыздалышын сактоого чакырышты.
Комиссиянын төрагасы аталган байкоочуга шайлоо жөнүндө мыйзамдарды бузууга болбой турганын эскертти.
Ошондой эле институттун дагы бир бир тобу ЖМКдагы жана социалдык тармактардагы жарандардын укуктары бузулуп жатканы тууралуу кабарларга мониторинг жүргүзүүдө.
Акыйкатчы Джамиля Джаманбаева шайлоодогу жарандардын укуктарын камсыздоону көзөмөлдөп жатат жана баардык одоно бузуулар боюнча аларды жеринде тиешелүү органдардын өкүлдөрү менен чечиш үчүн институттун кызматкерлерине керектүү тапшырмаларды берүүдө.
Мониторингдин максаты-Кыргыз Республикасынын жарандарынын шайлоо укуктарын камсыздоо болуп саналат.
Мониторингдин милдети- шайлоонун жүрүшү тууралуу чыныгы картинаны чагылдыруу, шайлоочулардын маалымат алуусу жана шайлоо участокторуна жеткиликтүү болуусун камсыздоо.
Мониторингдин жыйынтыгы менен зарыл болгон учурда компетенттүү органдарга жана эл аралык уюмдарга тиешелүү сунуштамалар берилет.
Борбордук шайлоо комиссиясынын маалыматы боюнча, № 26 Ленин райондук бир мандаттуу шайлоо округуна мөөнөтүнөн мурда шайлоого даярдык көрүүгө жана шайлоо өткөрүүгө 1 аймактык шайлоо комиссиясы жана 51 участкалык шайлоо комиссиялары иштеди.
Акыйкатчынын кабыл алуусунда болгон жарандар алардын жеке менчик укугу, эркиндикке карата укуктары бузулганын айтып даттанышты. Ошондой эле көзөмөл органдары жана укук коргоо органдары тарабынан жасалып жаткан аракетсиздигине арызданган жарандар да кайрылышты.
Укук коргоочу Камиль Рузиев Акыйкатчынын кабыл алуусунда болгон кезде анын укуктарын калыбына келтирүүгө колдоо көрсөтүүнү суранды. Негизинен, Рузиев адилеттикке жана мыйзамсыз кылмыш иликтөөсү үчүн укук коргоо органдарынын кызматкерлерин жазалоого жетише албай жатканын айтты.
Анын маалыматына караганда, ага каршы мыйзамсыз иш козгогон тарапты кылмыш жоопкерчилигине тартышкан эмес, болгону тартип чарасы гана колдонулган.
Рузиев сот аны актаганын, ал эми азыр аны мыйзамсыз тергеген адамды кылмыш жоопкерчилигине тартууну талап кылып жатканын кошумчалады.
Акыйкатчы бул боюнча институттун тиешелүү бөлүмүнө мамлекеттик органдарга зарыл болгон билдирмелерди даярдоону тапшырды.
“Мен сиздин кейс боюнча ар бир документти изилдеп чыктым. Кандай жардам берүү керектигин түшүндүм. Азыр биз зарыл болгон документтерди даярдайбыз. Биз сизге жардам берүүгө аракет кылабыз”,-деп убада берди Акыйкатчы.
Ошондой эле Акыйкатчыга Ш. К. аттуу жаран кайрылды. Ал башкы укук коргоочуга ага карата кыйноо көрсөткөн укук коргоо органдарынын кызматкерлерин кылмыш жоопкерчилигине тартууга жетише албай жатканын билдирди.
Акыйкатчы анын укугун коргоону камсыздаш үчүн бөлүмгө тиешелүү тапшырмаларды берди.
Ошондой эле Акыйкатчынын кабыл алуусунда болгон Л. М. аттуу жаран анын жер үлүшүн башкалардын тартып алганы тууралуу арызын карабай жаткан милиция кызматкерлерине арызданды.
Аялдын айтымында, анын “кызыл китеби” бар жеке менчик жер участогуна белгисиз адамдар жер ээсинин уруксаты жок эле балык чарбасын уюштуруп алышкан. Анын аймакты бошотуп коюу тууралуу мыйзамдуу талаптарынан кийин коркутуулар башталган. Аял милицияга арыз жазган, андан бери 10 күн өткөнүнө карабай жер участогун бошотуу аракети болгон эмес.
Джамиля Джаманбаева кызматкерлерге аталган маселени иликтеп чыгып жана тиешелүү органдардан аялдын жеке менчик укугун камсыздоону талап кылууну тапшырды.
Ошондой эле Акыйкатчынын кабыл алуусуна Ички иштер министрлигинин ардагери К.Ч. келип, Нарын областындагы мектеп рэкетин жоюу боюнча өз көз карашын билдирди.
Акыйкатчы ардагердин пикирин кунт коюу менен угуп жана Акыйкатчы институту ар бир маселе жана арыз-даттанууларга анализ жүргүзөөрүн жана ар бир маселеге системалык өзгөрүү киргизүүнү сунуштарын белгилеп өттү.
“Биз ар бир маселе менен иштейбиз, аларды системалык деңгээлде чечебиз. Маселени жалпылап жоюу үчүн кандай мыйзамдарга өзгөртүү киргизиш керектигин иштеп чыгабыз”,-деп айтты Джаманбаева.